We zijn er! De reis van Birdingholland.nl in samenwerking met Birdingbreaks.nl is van start en eerlijk is eerlijk: dat hadden we een maandje of twee geleden allemaal niet verwacht! Het aantal deelnemers viel namelijk wat tegen, waarschijnlijk door de geografische ligging in combinatie met de situatie "bij de buren". Deze terughoudendheid is onterecht en ook jammer voor de geweldige bestemming en de fantastische impact die Batumi Raptor Count / Batumi Birding heeft. Dankzij de flexibiliteit en welwillendheid van Birdingbreaks.nl mochten we uiteindelijk toch vertrekken en zitten we nu met een lekker klein groepje op één van de meest befaamde vogellocaties ter wereld!
Voor wie het niet weet: de heuvels van Batumi liggen in Georgië, tussen de Zwarte Zeekust en de bergen van de Kaukasus in en vormen, kort en versimpeld gezegd, een trechter voor roofvogels die vanuit Oost-Europa tot en met West-Siberië zuidwaarts trekken. De vogels vermijden namelijk zowel de hoge bergen als de zee en kiezen dus massaal de "bottleneck" die Batumi vormt. Zo'n 15 jaar geleden ontdekten wat vogelaars, min of meer per ongeluk, deze toplocatie en sinds die tijd is er in rap tempo een vrijwilligersorganisatie opgetuigd (doneer!) die jaarlijks, tussen midden augustus en eind oktober, tellingen uitvoert en daarbij stuit op werkelijk duizelingwekkende aantallen roofvogels van vele soorten. Op topdagen gaat het om vele 10.000-den vogels, in het totaal om ruim 1.000.000 vogels per seizoen, waarbij Wespendieven en Steppebuizerds de hoofdmoot vormen. Daartussen vliegen echter nog vele andere mooie soorten mee en is het vooral de belevenis van het dichtbij meemaken van de indrukwekkende, soms haast zelfs emotionele fenomeen van de (roof)vogeltrek.
Afgelopen woensdag zijn we vertrokken en na een soepele reis, die ons via Istanboel naar Batumi bracht, reden we 's avonds de tuin van onze homestay in. Naast de vogels vormen ook de homestays een kracht en een absoluut pluspunt van deze bestemming. Bezoekende vogelaars verblijven namelijk bij Georgische families thuis. Dit zijn veelal mensen die vroeger nog massaal op de passerende roofvogels schoten, maar sinds Batumi Birding er is, is er naast de tellingen ook veel tijd besteed aan het betrekken van de lokale bevolking bij het toerisme en aan educatie. Sindsdien is het jagen enorm veel minder geworden. Men ziet nu dat het veel meer loont om energie te steken in gastvrijheid dan in jacht en je kunt dus met recht spreken van een win-win situatie.
Afijn, tot zo ver de achtergrond van deze reis, dan de vogels. Uiteraard hadden we in aanloop naar de excursie de tellingen al in de gaten gehouden en die stemden ons nou niet bepaald vrolijk of hoopvol. Het bleek dat de roofvogeltrek dit jaar maar niet op gang wilde komen en de aantallen passerende vogels waren nog geen schijntje van wat ze "horen" te zijn. En dat hebben we geweten. Vol goede moet stonden we donderdagochtend op de befaamde locatie en telden in de eerste uren precies .... NUL roofvogels! Ons werd verteld dat we getuigen waren van iets heel unieks, maar om nou te zeggen dat we daar blij mee waren... Het was werkelijk ongelofelijk, maar de wereld leek stil te staan en de lucht was angstaanjagend en onwerkelijk stil. Ik was in 2014 al eens in Batumi geweest en toen waren de allerslechtste dagen nog steeds topdagen in vergelijking met wat ons hier overkwam. Er restte ons dus weinig anders dan af te druipen (letterlijk, het is hier bloedheet!) en ons geluk ergens anders te beproeven. Gelukkig zijn er in de onmiddellijke nabijheid van Batumi genoeg opties en hebben we een eigen auto, dus kozen we het alternatief uit dat het dichtst bij onze homestay lag: De botanische tuin van de stad. Dit super toeristische en derhalve zeer drukke park is namelijk de plek waar je "makkelijk" een mooie en voor iedereen nieuwe soort zou moeten kunnen vinden: Turkse boomklever. Twee vogels bleken bereid om het "leed" van de afwezigheid van de roofvogels enigszins te verzachten en vormden derhalve het eerste ornithologische hoogtepunt van de reis!
Na een rijkelijke lunch (het eten is bij Georgische families in vertrouwde handen; afvallen zal er niet bij zijn!) togen we richting de Chorikhidelta, een rivierdelta met veel bosjes en struiken waar het altijd prima vogelen is. Dat wil zeggen, als je de de plek zonder kleerscheuren weet te bereiken, want het Georgische verkeer is, eufemistisch uitgedrukt, weinig geordend. Eigenlijk hebben we nog geen universele verkeersregels kunnen ontdekken en doet iedereen maar wat. Dat maakt elke autorit tot een nieuw avontuur maar tegelijk lijken de meeste avonturen, ondanks de chaos en de anarchie op de weg, toch best goed af te lopen.
We verkenden de delta door middel van een eerste wandeling, maar het is duidelijk dat we er nog niet klaar zijn. We zijn nog niet tot de poelen, het strand en de riviermonding geraakt, maar zagen toch al vele leuke soorten. Oostelijke vale spotvogels, Kleine klapeksters, Hoppen, Grauwe klauwieren, Kortteenleeuweriken, Izabeltapuiten, Zomertalingen, Zwarte wouwen (roofvogels!!), Nachtegalen, Paapje en een soep aan gele kwikstaarten van allerlei, nauwelijks te identificeren, (onder)soorten: het was meer dan vermakelijk. We waren de roofvogeldeceptie van de ochtend in ieder geval weer helemaal vergeten!
Na een goede doch klamme nacht besloten we, min of meer tegen beter weten in, toch maar weer de klim naar de telpost te wagen. Eenmaal boven aangekomen bleek het in ieder geval iets beter (lees: minder slecht) te zijn dan gisteren, maar nog steeds Batumi-onwaardig. Natuurlijk, de groepen Bijeneters, 4 Wielewalen en de eerste paar Wespendieven en Steppebuizerds waren leuk, maar het was nog echt sprokkelen.
Maar toen werd het 11 uur en riep telster Michaëla ineens, haast vol ongeloof, dat ze "wel 20" Wespendieven zag opstijgen uit het dal. Maar het bleek de eerste, echte groep van dit najaar te zijn, die uit zo'n 50 exemplaren bleek te bestaan! Het was geweldig om de opwinding en euforie mee te maken die zich niet alleen van ons, maar ook van de groep vaste tellers meester maakte. Stel je voor, zij zitten al twee weken lang, 14 uur per dag naar een vrijwel lege lucht te staren, hopend, biddend, smachtend en zich vertwijfeld afvragend waar de vogels blijven! En dan, toch nog als donderslag bij heldere hemel, komt daar ineens een stroom roofvogels over de berg! Ze komen, ze komen eindelijk, het gaat beginnen!! Op zo'n moment zijn een vreugdedans in combinatie met enkele krachttermen wel gerechtvaardigd! Een het mooie was: het bleek de aftrap van een aantal zeer onderhoudende uren. Oké, 700 Wespendieven op een dag, want daar kwamen we op uit, is voor Batumi nog steeds zeer bescheiden, maar gezien de afgelopen weken was dit al heel wat! Het was echt genieten, zeker omdat er uiteindelijk ook wat groepen recht over ons heen vlogen en we zo lekker konden oefenen op kleden, geslacht en leeftijden!
Naast Wespendieven en de eerder genoemde Steppebuizerds (vooral lokale vogels, deze soort trekt doorgaans wat later) zagen we ook enkele Sperwers, Balkansperwers, Dwergarenden, Zwarte wouwen en Bruine kiekendieven. Maar de absolute klapper van de dag was een Eleonora's valk, die teller Joachim Pintens al ver oppikte en die uiteindelijk oostelijk langs de telpost verdween. De vogel vloog te ver voor foto's, maar wat we gezien hebben was duidelijk. Ongelofelijkerwijs vloog er ook gisteren al een exemplaar langs, wat toen de zesde waarneming ooit voor Georgië was. Is het dezelfde vogel die rondhangt, of is het stomtoevallig? We zullen het niet weten, maar zeer welkom was de vogel wel!
Toen de trek weer wat inzakte, besloten we nog een ritje te maken naar nationaal park Mtrila. Dit ruige, bosrijke en bergachtige gebied biedt een thuis aan de Kaukasische ondersoort van de Waterspreeuw, die we allen graag wilden meepikken. Het weggetje door het park is smal en af en toe uitdagend (vooral door de lokale rijstijl), maar uiteindelijk kwamen we daar waar we wilden zijn en na enkele stops op kansrijke plekken vond Matthew uiteindelijk de zo gewenste vogel. Heel leuk en een waardige afsluiter van een dag die veel doet hopen en verwachten voor morgen!
Comments